De novo na cidade

Estimadas contertulianas:
Despois do meu retiro montañés desde o mes de marzo, tiven que voltar a camiñar polos duros paseos urbanos. No monte encho as zapatillas brancas de borralla, e o ar non é tan limpo nesa especie de superficie lunar. Digo isto porque o mato ardeu e deixou á vista un castro, a modo de cratera.
Contaxiada da filosofía de vida dos aldeáns, recuperei a circulación sanguínea que os debates literarios galegos tiñan obstaculizado. Aquí non hai debates, hai embolias.
Falábamos hai tempo daquelas nenas versificandas, protoclitorianas, vestidas con uniforme de cole privé, mais os espíritos dandescos destas últimas semanas non resultan menos teatrais. Aquelas podía imaxinalas cun traxe curto de enfermeira dicindo: "preciso unha inxección intrapernosa de penecilina"; os dandis de agora podo velos vestidos de cantinófilos, con ollar de bohemios e traxe de banqueiros, a falar do maravillosa que é a periferia da que están desexando saír.
Aquí sigue sendo fácil dar leccións non solicitadas. Polo que parece os mestres calan.
Recibide un abrazo desta vosa amiga que, unha vez perda o talante sabio da aldea comezará de novo a dar machetazos. A cidade non é soportábel sen berrar.
Sempre vosa,
Emma Clark

Un poema de Carlos Marzal que me encantou:

Los alimentos corporales

Llamar amor a lo que tú y yo hacemos
es cometer una sensiblería
indigna de nosotros, que aún somos amantes.
Eso es mejor que lo hagan los demás,
aquellos que precisan aguar un vino fuerte.
Lo nuestro es un fenómeno distinto,
sin ningún circunloqui, sin grumos literarios.
Se manifiesta en el arrasamiento
recíproco. Consiste en una prospección
para obtener placer y para darlo,
un hurto generoso que se ofrece egoísta.
Es un trabajo en las calderas
de nuestra intimidad, un primitivo
cerco en torno al castillo de la vida.
La carne se alimenta de la carne,
de su mutuo veneno jubiloso.

Lo que hacemos tú y yo no es el amor.
A no ser que se entienda por ello un sacrificio
donde nos ofrecemos a los dioses suicidas
que habitan en el pozo de nuestra rpopia sangre.
Para nombrarlo habría que incurrir
en palabras que algunos consideran obscenas,
aunque la obscenidad tampoco lo define,
porque no pretendemos aleccionar a nadie
ni sobre el impudor, ni sobre la virtud.
Lo que mejor explica, sin agotarla nunca,
la bárbara pureza del deseo recíproco
es una cacería de animales
y el hartazgo feliz en que se sacian,
con los ojos cerrados contra el tiempo,
en el avaro éxtasis de su feroz banquete.
Para la bestia octópoda que engendramos tú y yo,
son una estupidez los términos pacíficos,
un triste deshonor en la batalla.
No hacemos el amor, desvalijamos
con codicia nocturna en la casa del cuerpo.

Copiopego o único que polo momento coñezo de Orfeu en Soños de Ramón Blanco. Chego a el pola referencia da revista Qué Leer. Espero compralo en poucos días. Seguiremos a informar:

IN GIRUM IMUS NOCTE ET CONSUMIMUR IGNI

(Salutación de Guy Debord aos espectadores e ao Conde d Paço Tristão)

Cinza sombra deste incendio
que se estende
máis alá
das marxes do (h)orto,
lonxe do martirio da sintaxe
e do fogo que arde sen se ver e que alí afina
a ígnea corrupción do centro de madeira
do violín tatuado,
tocando a pel ardente
papel queimado.
Pode que os mortos aínda respiren
nestes versos igual que os vosos ollos
escoitaban na película a noite
americana ou o testamento de Orfeu,
fumando no leito baldío
despois de escribir Sonata de inferno cos ollos irritados cubertos
polo fume, ascendendo despois cara ao teito,
na lámpada a vista baila
atrapada no círculo do desexo

O danse mon papillon noir!

Aínda que tarden en arder as follas murchas unha tarde
han entrar xirando polas xanelas abertas
nas almas de mil douscentos e pico
perdemos o sen,
buscades asento na escuridade,
cando xa comezou o espectáculo
e imos en círculo na noite e somos consumidos polo lume.

Malia non ser eu moi dada ás referencias mitolóxicas e á disposición dos versos despistarme un tanto, tamén é certo que entre estas liñas parece que flúe ar fresquiño, que o vocabulario non sae directamente do glosario oficial da Poesía Galega e que o poeta escribe porque ten algo que contar, algo pouco habitual e moi de agradecer na nosa poesía.

Agatha Andrews

Conversas polo Messenger (9/11/2005)

Mrs Russell: O venres pasado estiven na mesa redonda blogueira

Agatha Andrews: Si, lin aquí e alá sobre ela. Que tal o pasaches?

Mrs Russell: Moi moi ben. Quedou bonito

Agatha Andrews: A que atribuían por alá esa ausencia selectiva na rede?

Mrs Russell: Eh?Ah, xa. A nada, non se falou moito diso :)

Agatha Andrews: Hahaha

Mrs Russell: Empezou Uxía Casal, describindo o que son os blos. Logo Francisco Castro, un chisquiño literario para o meu gusto.

Agatha Andrews: Non sei quen é

Mrs Russell: Logo Pawley, que enfiou coa intervención de Xabier Cid dicindo que os blogs non tiñan ningunha importancia

Agatha Andrews: Como tantas cousas que non a teñen e son tan importantes

Mrs Russell: A intervención de Xabier Cid titulábase "Por qué Xesús Alonso Montero non coñece a María Yañez?"

Agatha Andrews: Vira iso. De que ía?

Mrs Russell: Xabier Cid sostén que os blos son un xénero de seu, no senso de que dispoñen de recursos específicos, etc

Agatha Andrews: Si... en tanto que a carta o é e a novela ou a poesía tamén

Mrs Russell: Francisco Castro dixo que os editores debían reparar mais na rede e "captar" blogueiros, digamos. E Xabier sostén que non entende iso, porque asume que o blog é bo de seu, non precisa do papel para ser importante. Acabou dicindo que algúns blogueiros debían saír no Anuario de Escritores, e cousas así

Agatha Andrews: Hahahahaha

Mrs Russell: A idea do blog como "literatura imperfecta" é moi típica dos que ven o blog como "un paso" cara a "grande escritura". A dos libros de Espiral Maior, e todo iso

Agatha Andrews: Claro, non está mal, iso entronca coa grande masa de talentos incomprendidos sen acceso ao público.

Mrs Russell: Si, iso é o que eu non entendo. Todos os incomprendidos.

Agatha Andrews: Claro

Mrs Russell: Os que perden o cu por facer un opusculiño impreso en Tórculo, e non pensan na rede como medio igualitario...

Agatha Andrews: Pois que o incomprendido non é un escritor en potencia senón un estereotipo de individuo

Mrs Russell: ...Onde entre ti e Jaureguizar non hai a mais mínima diferenza

Agatha Andrews: Fora a ialma

Mrs Russell: Exacto

Agatha Andrews: De todos modos as cousas poden mudar unha enormidade en cuestion dun ano por exemplo

Mrs Russell: Despois, apareceu Xavier Seoane. E diante del o editor lonxincuo

Agatha Andrews: Ugh, que tal

Mrs Russell: Non sei, eu marchei.

Agatha Andrews: Ben feito

Mrs Russell: Por certo, digo eu que eles cinco, pola mesa, algo habían de cobrar. O Seoane, entón, que ía el só... cobraría polos cinco, el tamén?

Agatha Andrews: Non che diría que non...

Mrs Russell: Iso é o curioso... pensar que un escritor que teña un certo recoñecemento cunha conferencia ao mes e unhas columnas no Galicia Hoxe, por exemplo

Agatha Andrews: Claro

Mrs Russell: Non é que viva, é que pode vivir de putísima madre!

Agatha Andrews: Aínda nos tempos da peseta ninguén baixaba de 30000 pelas... e logo hai quen se estraña de que non abran blogs!

Mrs Russell: Pois por iso mesmo, que lles custaba entón ceder parte do seu “talento” de balde?

Agatha Andrews: Xa, pero de dar ninguén se fixo rico... e ademais que me dis da motivación?

Mrs Russell: Sen ir mais lonxe, as intervencións da mesa... quen colgou na rede as súas?

Agatha Andrews: Un gran catedrático de literatura medieval veu dar unha conferencia a un simposio hai moitos anos e dixo que o estudo que presentaba non estaba editado porque ainda tiña que darlle moita pasta antes. Así de clariño falou

Mrs Russell: Hehehe... Hai un compoñente de practicidade, pero tamén hai moito de cobiza

Agatha Andrews: Se profesionalizas un blog, en plan facer un post especializado cada día da semana, por exemplo luns cinema, martes ciencia, etc

Mrs Russell: Xa, xa

Agatha Andrews: E sen casarte con ninguén

Mrs Russell: Tiñas sete temas para mesas redondas, non me digas mais :P

Agatha Andrews: E dando referencia dos fregaos a que asistises, non che pararía de soar o teléfono

Mrs Russell: Pero eu creo que a rede non pode ser iso. A rede ten que ser outra cousa

Agatha Andrews: Por suposto

Mrs Russell: E ademais, o referente do modelo clásico de comercialización dos autores de papel: libros, conferencias, etc. ten que acabar... A obsesión polos dereitos de autor é algo co que hai que acabar, que hai que demoler

Agatha Andrews: En todo sistema endocéntrico fai falta unha periferia, se pode ser amábel e simpática, mellor que mellor

Mrs Russell: As autorías só preocupan aos comerciais. Hai seiscentos anos ninguén se preocupaba de quen inventaba os contos

Agatha Andrews: Por suposto, incluso o sentido de autoría e orixinalidade eran totalmente diferentes... autoría dunha tradición ou escola

Mrs Russell: Exacto. As ideas, de quen son? Ademais, a comercialización está, xa agora, en crise. O modelo está a punto de rachar, paréceme. No campo da cultura, quero dicir.

Agatha Andrews: Pero hai mais pasta que nunca. Durará.

Mrs Russell: Si, durar, durará, iso é certo. Pero vai haber mudanzas radicais en poucos anos, con certeza, na xestión cultural. Na música é cousa de meses, mais que de anos. E no libro, en canto se abaraten as PDAs, e cousas así, outro tanto

Agatha Andrews: Os artistas serán máis do que nunca accionistas da corporacion cultural

Mrs Russell: O relevante será a "produción" de contidos, non a distribución e venta dos contidos. Así debera ser, polo menos

Agatha Andrews: Pero aínda estamos na época dos intermediarios, sexa como sexa pero durará. Como se fai falta aplicar censura duramente con todas as ferramentas a man

Mrs Russell: O curioso nisto dos blogs é que mesmo os mais partidarios e próximos, como Bragado

Agatha Andrews: Si

Mrs Russell: Seguen reproducindo os modelos "de papel". Por exemplo, a el interésalle moito a teima do anonimato, se é ou non unha pexa para a autoría. Cousa que ninguén pensa do Lazarillo de Tormes, por outra parte

Agatha Andrews: Hahaha

Mrs Russell: Nin dos libros de Salinger

Agatha Andrews: Pero Salinger ten que haber un pero non 1000. O sistema non o permite

Mrs Russell: No fondo é como se pensara "se eu levo un blog ao papel, a quen poño na lapela?"

Agatha Andrews: Son as regras

Mrs Russell: Esa, no fondo, é unha das cuestións. Quen sae na foto?

Agatha Andrews: Claro, e a promoción?

Mrs Russell: Exacto. E logo, a propia pregunta de se hai que pasalos ou non ao papel. Ninguén pensa dunha novela de Alcalá se "habería que adaptala ao cinema". Son linguaxes diferentes, e xa está. Ninguén se preocupa se iso é unha eiva ou un privilexio para a novela

Agatha Andrews: Ninguén? ;)

Mrs Russell: El estaría encantado, claro...

Agatha Andrews: Iso é porque estamos nos comezos

Mrs Russell: Porén, un blog é unha cousiña, pero se pasara a libro, sería unha cousiña boa

Agatha Andrews: Hehehehe

Mrs Russell: E iso é absurdo

Agatha Andrews: Claro, pero o ven como unha caixiña onde se van gardando cousas a espera de mellor momento... cando e todo o contrario

Mrs Russell: E sóltano coma un reproche: “os blogueiros o que queren é que os editen en papel, etc”... Non, señor, non! Ver un blog bo con pastas presentado por Fernán Vello sería un privilexio para Fernán vello, non para o blog

Agatha Andrews: Claro. Se é bo si. Se non o é vai seguir sendo igual de malo

Mrs Russell: Exacto... a calidade está no contido, non no soporte. Hai músicos que non dan para máis dun ou dous mp3, e músicos dos que tes a obra completa

Agatha Andrews: E hai blogs que che interesan polo contido e outros por saber dunha persoa en concreto coa que podes ter moitos kms de por medio

Mrs Russell: Exacto

Agatha Andrews: E ambos son iguais de bos en distintos aspectos

Mrs Russell: Mira isto... Le o comentario de Kavafinho

Agatha Andrews: Vou (...) Pois esta xenial o que aí se di

Mrs Russell: O que di kavafinho?

Agatha Andrews: Si, o que falabamos da xente que ve os blogs como plataforma

Mrs Russell: Ah, si... o curioso do que di kavafinho é que, en esencia, ninguén di iso nin no post, nin nos comentarios, o cal revela que esa teima tena el na cabeza, non o dono dese blog, nin os comentaristas

Agatha Andrews: Claro

Mrs Russell: No fondo... será que os editores teñen medo a non poder exercer de intermediarios? Quero dicir, o editor é, en esencia, un intermediario, un creador de filtros entre o creador e o lector. E na rede, os filtros desaparecen

Agatha Andrews: Son puros técnicos en loxística... e manteño que estamos na idade da loxística

Mrs Russell: É como os críticos... cando se di que na rede hai demasiadas cousas, e moitas malas

Agatha Andrews: Inditex é loxística, aparte de explotación, claro

Mrs Russell: O que queren dicir é que necesitan que alguén lles faga o traballo de seleccionar o que é bo... Na rede, ese labor fica en mans do usuario

Agatha Andrews: Iso pode ser incluso unha mágoa no sentido de non podermos manexar tanto, mais nunca algo negativo en si

Mrs Russell: É dicir, un crítico pode gustar ou nun dun libro, pero xa sabe que ten uns mínimos. Pero na rede, non sabe nada... ten que facelo el todo: decidir o que vale e o que non. Así que despreza a rede como un pozo inmanexábel

Agatha Andrews: Por suposto, e os valores dunha páxina determinada non teñen por que ser artísticos

Mrs Russell: Si, si, xusto

Haikus

Os haikus son á poesía o que a masturbación ao sexo: alivio rápido. Un haiku é un sopro de pracer que provoca mais desconcerto que emoción; as dezasete sílabas pasan por riba túa como unha caricia traidora que te deixa aturdida pola súa precisa fermosura, vencida pola felicidade breve. Pawley mete haikus no seu blog, e non todos son malos. Eu tamén escribo algúns ás veces, practicando o divertido xogo de crear literatura de somier:

Enfeitizada
Polo verde dos ollos
De Luis V...

Mrs Russell

A paixón pola palabra

De xeito inequívoco xa desde o prólogo, Cando petan na porta pola noite pretende erixirse en homenaxe e reivindicación da tradición oral, dos relatos que se transmiten de boca en boca e de xeración en xeración. Sendo rigorosos nin sequera cabería falar de relatos, senón mais ben de “sucedidos”, de historias que xa sexan certas ou falsas cóntanse sempre como verdadeiras, introducindo nelas personaxes ou lugares familiares para quen as escoita co fin de darlle maior verosimilitude. As narracións populares posúen, ás veces, certas pretensións didácticas; delas pódese tirar algún consello ou algunha ensinanza (ese é o caso de moitos dos contos compilados polos Irmáns Grimm); nesta clase de relatos aos que me refiro co nome de “sucedidos” o que conta é, pola contra, o puro pracer por explicar historias, entendendo con claridade que o que se conta pode ser importante, pero mais aínda o é a maneira na que se conta. O propio autor, Xabier P. Docampo, explica que o seu pai era un gran contacontos, alguén a quen os veciños lle pedían que lles contase historias, mesmo aquelas que xa sabían. Dese espírito beben os catro relatos de Cando petan na porta pola noite.

É moi significativo o uso da violencia nos relatos: atopamos descricións de actos violentos mais brutais do que soe ser habitual na literatura que se supón apta tamén para lectores novos. O asasinato da vella en O Fornadas, por exemplo, é tremendamente físico; o autor métenos dentro da acción detallando incluso os sons dos ósos que creban ou o cheiro da carne queimada, feito que serve para facer explícito que no crime, sexa quen sexa a víctima, nunca hai nada de heroísmo nin de dignidade. Esa fisicidade, porén, non admite unha representación visual; a narración non é nada cinematográfica e de feito é tan grande a aposta pola oralidade que ningún dos relatos, a excepción quizá do último, admitiría ben o paso á pantalla: quitaríalle toda a forza aos elementos que si a posúen, e moita, no papel. As imaxes do ollo do ferreiro ou as aparicións da vella poderían asustarnos ou provocarnos noxo, pero carecerían totalmente de misterio.

Unha das claves do libro é o medo. A literatura debe servir para que entendamos mellor o mundo, debe ofrecernos os alicerces cos cales logo construiremos a nosa particular explicación para as cousas que pasan. As historias, ao recibírmolas, facémolas nosas, e por iso hai tantas coma persoas dispostas a contalas e a escoitalas. E é ao facelas nosas cando acabamos co medo. O autor convídanos a ler os relatos de Cando petan na porta pola noite “sen medo, aínda que parezan de medo”, e así é, de feito. Non explotan o temor primario ao “sobrenatural”, aínda que xoguen con el e desemboquen en finais ás veces crueis, ás veces ambiguos; asumen o misterio con normalidade, como un elemento mais da vida. Pero o que verdadeiramente debe aterrarnos non son os lobos nin os mortos que se aparecen aos vivos; o que debe meternos medo é a morte a destempo, a violencia inútil, a perda dun fillo, a vida vivida sen paixón.

Tan valiosa ou mais que os catro relatos é a lista final coa cal o autor fala de si: “Eu teño medo... A quedar só no mundo. A morrer pronto. A que os que quero non me queiran.” Imposíbel non asumir como propia esa lista que incide no elemento humano (e humanista) que debe ter a literatura. A boa literatura.

D. R. Cartwright